Theo Báo cáo Chỉ số chất lượng không khí thế giới mới nhất, các chuyên gia bày tỏ quan ngại sâu sắc về ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng tại Việt Nam, đặc biệt là thủ đô Hà Nội.
Báo cáo cung cấp thông tin về chất lượng không khí ở 131 quốc gia và 7.323 thành phố trên khắp thế giới tính đến cuối năm 2022. Dựa trên nồng độ bụi mịn (PM2.5) trong không khí, Việt Nam hiện bị xếp hạng là quốc gia ô nhiễm thứ 30 trên thế giới, ngay dưới Lào. Ngoài ra, Việt Nam cũng đứng dưới Indonesia và Trung Quốc lần lượt là bốn và năm bậc.
Năm 2022, mức ô nhiễm không khí ở Việt Nam vượt ngưỡng an toàn do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đề xuất khoảng từ năm đến bảy lần. Với chỉ số chất lượng không khí 40,1, ô nhiễm không khí ở Hà Nội cao hơn mười lần so với hướng dẫn của WHO. Chất lượng không khí kém trên toàn cầu ước tính là nguyên nhân dẫn đến sáu triệu ca tử vong và 93 tỷ ngày sống trong bệnh tật hằng năm.
Điểm đáng lưu ý là khoảng cách chất lượng không khí lớn giữa Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng. Giáo sư Baulch - Khoa Kinh doanh, RMIT Việt Nam cho biết, mức ô nhiễm không khí tại TP.HCM vẫn cao hơn ngưỡng an toàn chỉ ra trong hướng dẫn của WHO 3-5 lần. Mức ô nhiễm không khí tại Đà Nẵng cũng cao hơn ngưỡng khuyến nghị 3-5 lần.
Ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng tại Việt Nam, đặc biệt là thủ đô Hà Nội.
Lý giải nguyên nhân về thứ tự xếp hạnh trên, Giáo sư Baulch cho rằng có 3 yếu tố chính.
Thứ nhất, các ngành công nghiệp nặng, như hóa chất, thép và máy móc, đa phần đặt ở miền Bắc. Ngược lại, miền Nam và miền Trung tập trung nhiều hơn vào các ngành công nghiệp nhẹ và sản phẩm công nghệ cao.
Thứ hai, hỗn hợp sản xuất điện ở miền Bắc phụ thuộc vào than đá nhiều hơn so với miền Nam và Trung, nơi có nhiều năng lượng gió và mặt trời.
Thứ ba, khí hậu và vị trí địa lý của miền Bắc khiến bụi mịn PM tích tụ nhiều hơn ở miền Trung và Nam. Không khí lạnh khiến bụi mịn PM bị tích tụ lại, đặc biệt ở những vùng như châu thổ sông Hồng, nơi gió yếu hơn các khu vực gần bờ biển hoặc núi non. Vì vậy, chất lượng không khí xấu đi trong những tháng mùa Đông ở miền Bắc.
Giảm tỷ lệ năng lượng từ than đá
Nhằm hỗ trợ cải thiện chất lượng không khí trên toàn quốc, Giáo sư Baulch đề xuất cắt giảm tỷ lệ năng lượng từ than đá, hiện chiếm hơn 30%.
“Phần lớn ô nhiễm không khí của Việt Nam xuất phát từ việc phụ thuộc nặng nề vào nguồn điện tạo ra từ than đá. Mặc dù “than đá sạch” có thể không phải là một lựa chọn thực tế, nhưng việc cải tiến các nhà máy nhiệt điện than và điều chỉnh các kế hoạch phát triển công nghiệp nặng khác có thể giảm đáng kể lượng khí thải carbon từ chúng”, Giáo sư Baulch chia sẻ.
Giáo sư Baulch cho biết việc tiến tới tạo ra nhiều năng lượng tái tạo hơn cũng cần được đẩy mạnh. “Dẫu cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam là động thái đáng khen ngợi và hiện đã được đưa vào luật, nhưng cam kết này cần đi đôi với hành động”.
“Mặc dù dự thảo lần thứ tám của Kế hoạch phát triển năng lượng đã tăng tỷ lệ chia sẻ năng lượng tạo ra từ nguồn có thể tái tạo vào năm 2030, biểu giá điện năng lượng mặt trời đã bị tạm dừng, giá năng lượng điện gió đất liền bị cắt giảm và sự phụ thuộc vào các nhà máy điện chạy bằng khí đốt về trung hạn vẫn còn nặng nề”.
Xét về vấn đề sử dụng năng lượng, theo nhận định của nhiều chuyên gia, sử dụng điện mặt trời mái nhà đang là yếu tố quan trọng hướng tới mục tiêu xanh hóa và giảm phát thải trong các ngành sản xuất.
Theo các ngành hàng sản xuất, đối với những nhóm ngành sử dụng năng lượng cao như thủy hải sản, dệt sợi, linh kiện điện tử hay ngành công nghiệp phụ trợ, việc sử dụng điện mặt trời áp mái có thể giúp Doanh nghiệp tiết kiệm từ 10-30% chi phí điện.
Hiện nay với giá điện tăng cao, doanh nghiệp rất muốn đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà để sử dụng năng lượng xanh trong sản xuất, ngoài lợi ích về tiết kiệm chi phí, điện mặt trời mái nhà còn giúp doanh nghiệp có lợi thế nâng cao sức cạnh tranh hàng hóa tại các thị trường xuất khẩu.
Sử dụng năng lượng xanh từ hệ thống điện mặt trời mái nhà đang là lựa chọn nhanh và đơn giản nhất cho doanh nghiệp. Thực tế, lợi ích của việc sử dụng điện năng lượng mặt trời không chỉ giảm phát thải trong sản xuất mà còn giúp giảm chi phí tiền điện hàng tháng và nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Tuy nhiên, trên thực tế tỷ lệ các doanh nghiệp sử dụng năng lượng xanh trong sản xuất hiện vô cùng nhỏ. Đại đa số năng lượng tái tạo lắp đặt trong thời gian vừa qua là để bán điện trực tiếp cho EVN và sử dụng trong nhu cầu gia đình và một số ít cho khối văn phòng thương mại.
Lan Anh/kinhtemoitruong.vn
Nguồn: https://kinhtemoitruong.vn/day-manh-dau-tu-vao-nang-luong-xanh-se-cai-thien-chat-luong-khong-khi-toan-quoc-77560.html