Nếu các chính sách và quy định hỗ trợ tài chính có thể được áp dụng
vào giữa năm 2023, 7GW điện gió ngoài khơi có thể được hòa lưới vào năm
2030 theo mục tiêu của dự thảo Quy hoạch Phát triển điện lực VIII (Quy hoạch Điện 8).
Mục tiêu lớn nhưng chậm triển khai
Trong dự thảo Quy hoạch Điện 8 mới đây nhất, Bộ Công Thương
đã đề xuất, công suất lắp đặt điện gió ngoài khơi dự kiến phải đạt 7MW
vào năm 2030 và tăng lên 87MW vào năm 2050, nhằm đạt được mục tiêu phát
triển năng lượng tái tạo của Việt Nam.
Tương ứng, tỷ lệ điện gió ngoài khơi trong tổng các nguồn phát điện
phải đạt 4,8% vào năm 2030 và 17,3% vào năm 2050, vượt qua điện gió trên
bờ và gần bờ.
Theo ông Phạm Nguyên Hùng - Phó Cục trưởng Cục điện lực và năng lượng tái tạo
(Bộ Công Thương), Việt Nam là quốc gia dẫn đầu khu vực về gia tăng công
suất nguồn điện năng lượng tái tạo trong những năm gần đây. Các nguồn
điện tái tạo, nhất là điện gió trên bờ và điện gió ngoài khơi sẽ phát
triển mạnh mẽ, trở thành nền tảng cho đảm bảo an ninh năng lượng quốc
gia trong dài hạn. Phát triển điện gió, điện gió ngoài khơi và từng bước
hình thành ngành công nghiệp nội địa về lắp đặt thi công, chế tạo thiết
bị nhằm tăng tính tự chủ, giảm giá thành là định hướng lớn của Chính
phủ Việt Nam trong những năm sắp tới.
Mặc dù vậy, đến thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có dự án điện
gió ngoài khơi đúng nghĩa nào. Công suất điện gió hiện nay chủ yếu đến
từ điện gió trên bờ và gần bờ. Theo ông Bùi Vĩnh Thắng - Giám đốc quốc
gia của GWEC tại Việt Nam, phải mất từ 6 - 8 năm để đưa một trang trại
gió ngoài khơi vào hoạt động. Do đó, nên bắt đầu với các dự án thí điểm
để mang lại sự chắc chắn và rõ ràng, từ đó thu hút các nhà đầu tư, đặc
biệt là vào một thị trường mới cho điện gió ngoài khơi như Việt Nam.
Điều này cũng cho phép dự báo doanh thu dài hạn để phát triển chuỗi cung
ứng địa phương - chìa khóa để giảm giá thành của điện gió ngoài khơi.
Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới (WB), chi phí đầu tư ban đầu
cho dự án điện gió ngoài khơi có công suất 1GW tối thiểu là 2,5 tỷ USD.
Ông Mark Leybourne, Trưởng chương trình Điện gió ngoài khơi
(WB) cho rằng, Việt Nam cần hoàn thiện những khuôn khổ cần thiết cho
việc thực thi các chính sách phát triển điện gió ngoài khơi, bao gồm: Kế
hoạch sử dụng không gian biển, quy trình cho thuê biển rõ ràng, quy
trình cấp phép rõ ràng hợp đồng mua bán điện có thể đảm bảo vay ngân
hàng, kế hoạch tích hợp lưới điện và quy định đảm bảo an toàn lao động.
Chính phủ thường đưa ra các vị trí dự án tiềm năng, sau đó, trao
quyền cho các nhà phát triển dự án chịu trách nhiệm về các hoạt động
phát triển ĐGNK thông qua đấu giá. Đây là cách tiếp cận phổ biến, được
sử dụng ở Brazil, Colombia, Ấn Độ, Philippines, Vương quốc Anh, Mỹ. Quá
trình phát triển dự án kéo dài và tốn kém nên Việt Nam cần sớm bắt đầu
triển khai các hoạt động cần thiết nhằm đạt mục tiêu 7 GW vào năm 2030 –
chuyên gia WB nhấn mạnh.
Lộ trình thí điểm
Vì thời gian để phát triển và vận hành hiệu quả cơ chế đấu giá cho
điện gió ngoài khơi là khá dài (thường mất hơn 4 năm) và điện gió ngoài
khơi Việt Nam còn đang ở giai đoạn khởi điểm, GWEC đề xuất 4GW dự án
điện gió đầu tiên sẽ được phát triển thông qua quy trình theo từng giai
đoạn trong đó bao gồm các dự án thí điểm.
Lộ trình cụ thể là Chính phủ sẽ phê duyệt lộ trình thương mại hóa
ĐGNK vào giữa năm 2023 và ấn định tiêu chí cho các dự án thí điểm. 1,5GW
đầu tiên sẽ hoàn thành vào cuối năm 2028 và 2,5GW tiếp theo hoàn thành
vào cuối năm 2029. Song song với chọn dự án thí điểm là quá trình xây
dựng bộ tiêu chí đấu giá dự án và thực hiện đấu giá 3GW còn lại theo Quy
hoạch điện 8, dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2030.
“Với 4GW các dự án thử nghiệm, ngành điện gió ngoài khơi có thể đưa
các dự án cạnh tranh lên lưới điện vào năm 2030. Các dự án này có thể
được chỉ định thông qua quy trình lựa chọn hoặc quy trình lựa chọn/cạnh
tranh kết hợp để lựa chọn 4GW đầu tiên. GWEC sẵn sàng hỗ trợ Chính phủ
Việt Nam xác định các dự án thí điểm điện gió ngoài khơi khả thi, bảo
đảm 4GW điện gió ngoài khơi sẽ được thông qua tài chính trước năm 2026” -
ông Bùi Vĩnh Thắng nhấn mạnh.
Vấn đề trước mắt là chưa có quy định cụ thể về Hợp đồng mua bán điện
(PPA). Hiện tại, PPA đang áp dụng cho điện gió trên bờ và điện mặt trời,
nhưng các dự án điện gió ngoài khơi đòi hỏi khối lượng tài chính lớn và
cần có một liên doanh gồm các ngân hàng quốc tế và trong nước, các tổ
chức tín dụng đa phương và xuất khẩu tham gia. Đây có thể là trở ngại
trong việc tiếp cận các quỹ đầu tư quốc tế
GWEC khuyến khích chính phủ làm rõ biểu giá điện càng sớm càng tốt để
tạo hướng đi cho việc phát triển ngành. Giá điện cạnh tranh ở mức hợp
lý đặc biệt có ý nghĩa trong thời gian hiện nay và các năm tới, khi
nguồn than, dầu, khí có giá cao đẩy giá điện sản xuất ra cao hơn cả giá
bán tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, Việt Nam cần thành lập một ủy ban điều phối liên bộ, có
thể do Bộ Công Thương chủ trì. Các chính sách và quy định về gió ngoài
khơi ảnh hưởng đến nhiều bộ và cấp chính quyền khác nhau, ủy ban này sẽ
làm việc để đẩy nhanh việc giải quyết các vướng mắc liên quan giữa các
Bộ khác nhau.
Khánh Ly
Nguồn:https://baotainguyenmoitruong.vn/dien-gio-ngoai-khoi-can-day-nhanh-xay-dung-du-an-thi-diem-348045.html