Viện Năng lượng (EI) có trụ sở tại Anh đã thay ông lớn dầu khí
BP công bố Đánh giá thống kê năng lượng thế giới, một báo cáo thường
niên được xuất bản trong gần 7 thập kỷ qua, với 4 điểm nhấn
trong ấn bản năm 2023.
Ảnh minh họa
1. Nhu cầu năng lượng đang tăng lên ở các quốc gia không thuộc OECD
Mức
tiêu thụ năng lượng sơ cấp toàn cầu đạt mức cao nhất mọi thời đại vào
năm ngoái, ở mức hơn 600 exajoules. Con số này gấp đôi mức tiêu thụ năng
lượng của thế giới vào năm 1985 và gấp 4 lần năm 1965, khi dữ liệu bắt
đầu được thu thập để làm đánh giá thống kê.
Nhu
cầu năng lượng trên toàn thế giới đang tăng lên, nhưng không đồng đều
giữa các nền kinh tế. Đối với các nền kinh tế có thu nhập cao và
trung bình của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), nhu cầu
năng lượng cơ bản đã đạt đỉnh vào 15 năm trước - cùng năm đó, nhu cầu ở
phần còn lại của thế giới đã vượt qua OECD. Nhu cầu ở các nước OECD thực
sự đã giảm 3,4% về giá trị tuyệt đối kể từ năm 2007, trong khi nó đã
liên tục tăng ở phần còn lại của thế giới trong cùng khoảng thời gian.
Về
mặt tương đối, vai trò của OECD trong nhu cầu năng lượng toàn cầu tiếp
tục giảm, mặc dù chậm. Năm 2007, nhóm này chỉ chịu trách nhiệm cho gần
một nửa tổng mức tiêu thụ năng lượng; hiện nay, tỷ lệ này là dưới
39%. Các câu hỏi quan trọng đối với tương lai của năng lượng là nhu cầu
đó có thể giảm xuống bao nhiêu và các quốc gia không thuộc OECD có thể
đạt đến đỉnh chung nhanh như thế nào.
2. Dầu là "vua", hoặc cũng có thể là than hay khí đốt
Nhu
cầu toàn cầu đối với nhiên liệu hóa thạch cũng đang ở mức cao nhất mọi
thời đại, riêng than và khí đốt đều có nhu cầu ở mức kỷ lục. Và dầu mỏ, ở
một khía cạnh nào đó, là "vua" của các loại nhiên liệu hóa thạch. Dầu
là năng lượng hóa thạch được tiêu thụ nhiều nhất năm 1965 và trạng
thái này tiếp tục được ghi nhận trong năm 2022.
Nhưng
vị trí dẫn đầu này phụ thuộc vào khoảng thời gian khi các cuộc
khủng hoảng năng lượng, các nền kinh tế và sự bùng nổ tài nguyên ảnh
hưởng đến xu hướng tăng trưởng.
Kể
từ năm 1965, mức tăng tiêu thụ hàng năm đối với dầu mỏ và khí đốt gần
như giống nhau, với than đá chỉ sau dầu mỏ khoảng 20%. Nhưng nếu nhìn từ
năm 1974 (bắt đầu cuộc khủng hoảng dầu mỏ đầu tiên), thì lượng tiêu thụ
khí đốt và than đá đã tăng nhiều hơn dầu mỏ. Khi Trung Quốc gia nhập Tổ
chức Thương mại Thế giới năm 2001, than đá đoạt ngôi vương với tốc độ
tăng trưởng vượt xa khí đốt và gần gấp đôi dầu mỏ.
Cuối
cùng, nếu đo lường mức tăng tiêu thụ năng lượng từ dầu, than và khí đốt
từ năm 2011 đến năm ngoái, thì khí đốt tăng nhiều nhất, tiếp theo là
dầu mỏ (khoảng 2/3 mức tăng của khí đốt) và sau đó là than đá (khoảng
1/3).
3. Vận tải đường thủy đánh bại đường ống trong thương mại khí đốt toàn cầu
Khí
đốt tự nhiên đã lưu thông giữa các thị trường trong nhiều thập kỷ qua,
thông qua cả đường ống và vận chuyển khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) bằng
đường biển. Các đường ống đã thúc đẩy phần lớn giao dịch khí đốt liên
khu vực trong nhiều năm, nhưng kể từ năm 2020, LNG đã dẫn đầu về tổng
khối lượng giao dịch.
Xét
tới việc cuộc xung đột vẫn đang diễn ra ở Ukraine và Nga đang hạn
chế xuất khẩu qua đường ống dẫn của nước này, cùng với việc thương
mại LNG hiện do Mỹ dẫn đầu, thì xu hướng này có thể sẽ tiếp tục trong
nhiều năm tới.
4. Năng lượng tái tạo ngoài thủy điện đi theo đường cong
6
thập kỷ trước, thủy điện đã tạo ra 95% điện không phát thải trên thế
giới. Khi bước vào thế kỷ mới, tỷ lệ đó đã giảm xuống còn 47,2% và
năng lượng hạt nhân vượt qua nó với tỷ lệ 48,6%.
Rõ
ràng là những con số đó cộng lại không đủ 100%. Năm 2001, tổng sản
lượng điện từ gió, mặt trời, địa nhiệt, sinh khối và các công nghệ
phát điện không phát thải khác chiếm 4,2% tổng nguồn điện không phát
thải toàn cầu. Nhưng những công nghệ đó (đặc biệt là năng lượng gió và
năng lượng mặt trời) khi ấy mới chỉ ở giai đoạn đầu của sự gia tăng
sản lượng theo cấp số nhân.
Vào
năm 2020, năng lượng tái tạo phi thủy điện đã vượt qua năng lượng hạt
nhân; một năm sau, năng lượng gió và năng lượng mặt trời đã vượt qua
năng lượng hạt nhân. Năm ngoái, thủy điện đã tạo ra 4.334 TWh, trong khi
năng lượng tái tạo phi thủy điện tạo ra 4.204 TWh.
Mức
tăng trưởng trong sản xuất năng lượng tái tạo phi thủy điện từ năm 2021
đến năm 2022 là hơn 500 TWh, nhiều hơn tổng lượng điện mà Pháp sử dụng
năm ngoái và rất gần với mức tiêu thụ điện của Đức.
Với
công suất năng lượng mặt trời kỷ lục được lên kế hoạch lắp đặt trong
năm nay, sớm muộn thì năng lượng tái tạo phi thủy điện cũng sẽ trở
thành nguồn phát điện lớn hơn thủy điện.
Đỗ Khánh
Nguồn:https://nangluongquocte.petrotimes.vn/bo-n-die-m-nha-n-cu-a-ti-nh-tra-ng-nang-luo-ng-toa-n-ca-u-688395.html